Με ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι σήμερα ανάμεσα σας. Ευχαριστώ πολύ τους οργανωτές εκ μέρους του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, του παραρτήματος Πατρών, για την πρόσκληση.
Χαίρομαι που σήμερα αγγίζετε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα όπως είναι αυτό της κακοποίησης των ηλικιωμένων ανθρώπων. Πριν λίγες ημέρες, στις 15 Ιουνίου τιμήθηκε η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησής τους. Χαίρομαι περισσότερο που επικεντρώνεστε στην προσπάθεια ενδυνάμωσης, δηλ. στην ενδυνάμωση της αντίδρασης εκ μέρους του ηλικιωμένου ανθρώπου που υφίσταται την κακοποίηση.
Όπως αναφέρει και ο Παγκόσμιος οργανισμός Υγείας, το ποσοστό των ηλικιωμένων ανθρώπων που φτάνουν να καταγγείλουν την κακοποίησή
τους αγγίζει δυστυχώς το 4-5 %, ενώ το σύνολο των κακοποιημένων ηλικιωμένων παγκοσμίως φτάνει το 16% . Αυτό σημαίνει ότι περίπου το 1/3 καταφέρνει να αντιδράσει. Το 2015 ο γηραιός πληθυσμός παγκοσμίως ήταν 900 εκ., ενώ αναμένεται το 2050 να αγγίξει τα 2 δισεκατομμύρια! Στην Ελλάδα τα δεδομένα είναι ελάχιστα. Δεν μας
κάνει εντύπωση αυτό, αφού οι ηλικιωμένοι σπάνια ή δύσκολα
αναφέρονται σε μορφές κακοποίησής τους. Αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι είναι εξαρτημένοι από την ανάγκη του κακοποιητή τους.
Συχνότερες, όμως, είναι οι αναφορές κακοποίησης μέσα σε γηροκομεία, γιατί εκεί υπάρχουν καταγγελίες είτε από εργαζόμενους είτε από συγγενείς. Η κακοποίηση των ηλικιωμένων δύναται να έχει πολλές μορφές.
Μπορεί να είναι παραμέληση και κακομεταχείριση που σχετίζεται με την υγειονομική φροντίδα ενός μεγάλου ανθρώπου, την αμέλεια για την ιατρική και νοσηλευτική του περίθαλψη, την κακή σίτιση του και την κακή υγιεινή του π.χ. έλλειψη καθαριότητας των ρούχων του, έλλειψη σωματικής υγιεινής, ελλιπής χορήγηση φαρμάκων, τακτικών προληπτικών εξετάσεων, περίθαλψης κατακλίσεων κτλ.
Επίσης, η κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική και να σχετίζεται με την χρήση βίας, πρόκλησης πόνου και τραύματος ή να είναι ψυχολογική βία και να σχετίζεται με την αποξένωση, την υποτίμηση, την προσβολή και τον ψυχικό εκβιασμό. Όλες οι μορφές κακοποίησης μπορούν να οδηγήσουν στα επείγοντα των δομών μας αρκετά περιστατικά που κατόπιν της ιατρικής εξέτασης κινητοποιούνται οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι ιατροδικαστές και ενίοτε οι ψυχίατροι για περαιτέρω
διερεύνηση. Δεν χρειάζεται να φανούν οι πολλαπλές μώλωπες ή τα σπασμένα οστά για να στείλει κάποιος γιατρός ένα παραπεμπτικό, αλλά ακόμη και η εικόνα της καχεξίας, που προκαλείται από την ελλιπή σίτιση και φροντίδα, σε συνδυασμό με το αίσθημα του φόβου που συνοδεύει έναν ηλικιωμένο άνθρωπο είναι σημάδια που προκαλούν υποψίες κακοποίησης-παραμέλησης. Πολύ, δε, μάλλον, όταν το ηλικιωμένο άτομο πάσχει από γεροντική άνοια ή άλλες εκφυλιστικές παθήσεις και είναι αδύναμο να αντιδράσει και να αποδείξει ότι υφίσταται παραμέληση, κακομεταχείριση ή κακοποίηση. Εκεί είναι
πραγματικά δύσκολο να αποδειχθεί η ενοχή. Σε αυτό το σημείο έγκειται και η εμπειρία των επαγγελματιών υγείας που θα καταφέρουν να παρατηρήσουν τα σημάδια και να αντιληφθούν τί συμβαίνει με την κατάσταση του ηλικιωμένου. Και ακόμη περισσότερο δυσκολεύουν τα πράγματα όταν το ηλικιωμένο άτομο που υφίσταται κακοποιητικές συμπεριφορές, συμπαρίσταται νομικά από άλλα πρόσωπα, λόγω
πνευματικής ή ψυχικής αδυναμίας.
Να σημειωθεί ότι την περίοδο της πανδημίας καταγράφηκαν τα
περισσότερα περιστατικά βίας κατά των ηλικιωμένων. Αν το σκεφτεί κάποιος, θα αντιληφθεί ότι βασικές αιτίες ήταν η οικονομική δυσπραγία κάποιων νεότερων ατόμων ή η αναγκαστική απομόνωση- περιθωριοποίηση, όσο κι αν οι τοπικές κοινωνίες προσπάθησαν να φροντίσουν αυτή την ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα. Εν τούτοις, η ανάγκη προφύλαξής τους εξαιτίας του χαμηλού ανοσοποιητικού
συστήματος και η συννοσηρότητα επέβαλαν την κοινωνική τους
αποξένωση. Έμμεσα ήταν μια μορφή ψυχολογικής κακοποίησης.
Οι επαγγελματίες υγείας μας έχουν τον τρόπο, τις γνώσεις και την εμπειρία να οδηγήσουν τα πράγματα ακόμη και στη νομική και δικαστική οδό, προκειμένου να προστατευτούν θεμελιώδη δικαιώματα ενός ηλικιωμένου ανθρώπου και να λειτουργήσει ελεύθερα ορίζοντας μόνος του τις προσωπικές του επιλογές και προτιμήσεις σε ζητήματα όπως είναι η οικονομική διαχείριση, το πρόσωπο-φροντιστής του κτλ.
Οι κοινωνικές μας υπηρεσίες διαθέτουν ένα άρτιο δίκτυο συνεργατών και φορέων που δύνανται να παραπέμψουν κάθε περιστατικό που βρίσκεται σε κίνδυνο και να λειτουργήσουν υποστηριχτικά, εξασφαλίζοντας ποιοτικότερο τρόπο διαβίωσης των ηλικιωμένων που πέφτουν θύματα τέτοιων κακοπροαίρετων συμπεριφορών. Γνωρίζω καλά ότι ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός είναι σταθερός αρωγός στο έργο των κοινωνικών υπηρεσιών των νοσοκομείων μας και η προσφορά του είναι ανιδιοτελής στο κοινωνικό σύνολο. Στο πρόσωπο των οργανωτών και παρευρισκομένων οφείλω να ευχαριστήσω όλους
τους εθελοντές και επαγγελματίες που βρίσκονται σταθερά και
αθόρυβα στο πλευρό των ασθενών που νοσηλεύονται ή που
παραπέμπονται στις υπηρεσίες σας, προσφέροντας την αλληλεγγύη και την ανθρώπινη ζεστασιά σας.
Σας ευχαριστώ πολύ και πάλι.
